Bán khống là một thuật ngữ tài chính, nói về việc nhà đầu tư bán ra tài sản dù bản thân đang không sở hữu tài sản đó, mang lại rất nhiều cơ hội lợi nhuận cho những nhà đầu tư tham gia. Vậy, phương pháp này cũng những ưu và nhược điểm nào, pháp luật Việt Nam có cho phép nhà đầu tư thực hiện bán khống hay không, mời bạn đọc cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây của HCT.
Bán khống là gì?
Bán khống (short selling) là một chiến lược đầu tư khi nhà đầu tư kỳ vọng giá của một tài sản sẽ giảm trong tương lai. Thay vì mua tài sản và chờ giá tăng, nhà đầu tư bán khống bằng cách bán tài sản mà họ không sở hữu với giá hiện tại, sau đó mua lại ở mức giá thấp hơn để hưởng lợi từ chênh lệch giá.
Ví dụ: Ngày 4/11/2024, giá cổ phiếu VHM đang ở mức 41,500 đồng/cổ phiếu và nhà đầu tư tin rằng giá sẽ giảm trong tương lai gần. Khi đó, nhà đầu tư này sẽ “mượn” cổ phiếu VHM từ công ty chứng khoán và bán ra, sau đó đợi đến khi giá cổ phiếu giảm để mua bù vào với giá thấp hơn, thu lại lợi nhuận từ phần chênh lệch.
Quy định về bán khống ở thị trường Việt Nam
Hiện tại, Việt Nam chưa cho phép thực hiện giao dịch bán khống ở thị trường chứng khoán cơ sở do những rủi ro ở thị trường này, dù vẫn có hoạt động bán khống cổ phiếu diễn ra dưới hình thức giao dịch cá nhân giữa các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, nhà đầu tư có thể tham gia giao dịch bán khống ở thị trường chứng khoán phái sinh hoặc hàng hóa phái sinh, với điều kiện có ký quỹ để đảm bảo rủi ro trong trường hợp thị trường biến động.
>>>> XEM THÊM: Ký quỹ là gì? 3 loại dịch vụ ký quỹ phổ biến nhất hiện nay
Mục đích và động cơ của nhà đầu tư khi bán khống
Tìm kiếm lợi nhuận từ giá giảm
Nhà đầu tư tin rằng giá của tài sản (như cổ phiếu, hàng hóa, hoặc tiền tệ) sẽ giảm trong tương lai. Bằng cách bán khống, họ có thể thu lợi nhuận từ chênh lệch giá bán cao và giá mua lại thấp hơn.
Ví dụ: Nếu một nhà đầu tư nhận thấy công ty đang gặp khó khăn hoặc ngành công nghiệp đang suy yếu, họ có thể bán khống cổ phiếu của công ty này để hưởng lợi khi giá giảm.
Phòng ngừa rủi ro (Hedging)
Bán khống giúp bảo vệ các vị thế đầu tư hiện tại bằng cách tạo ra một vị thế đối nghịch, nhằm giảm thiểu tổn thất nếu giá của tài sản biến động theo hướng không mong muốn.
Ví dụ: Một nhà đầu tư đang sở hữu cổ phiếu của một công ty dầu mỏ nhưng lo ngại giá dầu có thể giảm mạnh. Để phòng ngừa rủi ro, họ bán khống cổ phiếu công ty này hoặc một hợp đồng tương lai liên quan đến giá dầu.
Đầu cơ vào sự kiện hoặc thông tin bất lợi
Bán khống dựa trên dự đoán rằng thông tin bất lợi sẽ tác động tiêu cực đến giá trị của tài sản. Điều này thường liên quan đến các báo cáo tài chính xấu, tin tức tiêu cực hoặc các vấn đề pháp lý.
Ví dụ: Nếu nhà đầu tư phát hiện công ty có thể gặp vấn đề về pháp lý hoặc bị ảnh hưởng bởi thay đổi quy định, họ có thể bán khống cổ phiếu của công ty đó trước khi giá giảm.
Quy trình giao dịch bán khống trong thị trường hàng hóa
Phân tích và lựa chọn hàng hóa
Phân tích thị trường: Nhà đầu tư nghiên cứu xu hướng giá của loại hàng hóa muốn bán khống, chẳng hạn như dầu, vàng, đậu tương, hay cao su. Các yếu tố cần xem xét bao gồm nguồn cung, nhu cầu, tình hình kinh tế, yếu tố thời tiết và các yếu tố địa chính trị có thể tác động đến giá cả.
Lựa chọn loại hàng hóa: Dựa trên phân tích, nhà đầu tư chọn loại hàng hóa có khả năng giảm giá trong thời gian tới.
Mở tài khoản ký quỹ tại công ty môi giới
Để thực hiện giao dịch bán khống, nhà đầu tư cần mở tài khoản ký quỹ (margin account) tại công ty môi giới giao dịch hàng hóa. Tài khoản ký quỹ cho phép nhà đầu tư vay vốn hoặc tài sản từ công ty môi giới để thực hiện các giao dịch bán khống. Là thành viên trực thuộc Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam từ năm 2019 và luôn là những công ty hàng đầu về thị phần môi giới hàng hóa, HCT là một lựa chọn đáng tin cậy của các nhà đầu tư để tham gia giao dịch bán khống.
Nạp tiền ký quỹ ban đầu: Nhà đầu tư cần nạp tiền ký quỹ tối thiểu để đảm bảo khả năng thanh toán trong trường hợp giá hàng hóa biến động ngược chiều với kỳ vọng.
Mượn hàng hóa để bán khống (Mở vị thế bán)
Trong thị trường hàng hóa phái sinh, bán khống thường được thực hiện thông qua hợp đồng tương lai (futures contract). Nhà đầu tư không cần phải sở hữu hàng hóa thực tế mà có thể mở vị thế bán dựa trên hợp đồng.
Mở vị thế bán: Nhà đầu tư chọn giá và số lượng hợp đồng muốn bán khống, sau đó mở vị thế bán thông qua sàn giao dịch hàng hóa.
Theo dõi biến động giá và quản lý vị thế
Sau khi mở vị thế bán, nhà đầu tư cần theo dõi giá hàng hóa để xác định thời điểm phù hợp để mua lại hợp đồng (đóng vị thế).
Thiết lập mức cắt lỗ (stop-loss): Để tránh tổn thất lớn nếu giá tăng, nhà đầu tư nên đặt mức cắt lỗ. Nếu giá chạm ngưỡng này, hệ thống sẽ tự động đóng vị thế để hạn chế lỗ.
Mua lại hợp đồng để đóng vị thế
Khi giá hàng hóa giảm đến mức kỳ vọng, nhà đầu tư sẽ mua lại hợp đồng tương lai (mở vị thế mua tương đương với vị thế bán khống trước đó) để đóng vị thế và ghi nhận lợi nhuận.
Tính toán lợi nhuận/lỗ: Lợi nhuận được tính dựa trên chênh lệch giữa giá bán ban đầu và giá mua lại sau khi trừ các chi phí giao dịch và lãi suất ký quỹ.
Thanh toán và kết toán giao dịch
Sau khi đóng vị thế, nhà đầu tư sẽ hoàn tất các thủ tục kết toán với công ty môi giới, bao gồm việc thanh toán phí giao dịch, phí lãi vay ký quỹ và các chi phí liên quan.
Rút tiền hoặc tái đầu tư: Lợi nhuận sau giao dịch có thể được rút về tài khoản ngân hàng hoặc tái đầu tư vào các giao dịch mới.
>>>> XEM THÊM: Hàng hóa phái sinh là gì? Tiềm năng của thị trường đầu tư hàng hóa
Ưu điểm của bán khống
Lợi nhuận từ xu hướng giảm: Bán khống giúp nhà đầu tư kiếm lợi từ thị trường giảm giá, không chỉ phụ thuộc vào xu hướng tăng.
Phòng ngừa rủi ro: Bán khống là công cụ giúp bảo vệ danh mục đầu tư, đặc biệt là trong giai đoạn thị trường suy thoái hoặc biến động mạnh.
Tối ưu hóa danh mục đầu tư: Bằng cách sử dụng bán khống, nhà đầu tư có thể giảm thiểu rủi ro, gia tăng tỷ suất lợi nhuận và linh hoạt hơn trong quản lý tài sản.
Tăng tính thanh khoản: Bán khống trên thị trường phái sinh giúp gia tăng thanh khoản và cho phép nhà đầu tư giao dịch với chi phí thấp hơn khi so với giao dịch mua thông thường.
Hạn chế của bán khống
Rủi ro thua lỗ cao: Nếu giá tài sản tăng thay vì giảm, nhà đầu tư có thể chịu thua lỗ không giới hạn. Trong khi lợi nhuận từ bán khống là cố định (khi giá tài sản giảm về 0), rủi ro lại không có giới hạn.
Chi phí giao dịch: Bán khống đòi hỏi chi phí như lãi suất ký quỹ, phí giao dịch, phí vay tài sản và các chi phí duy trì vị thế. Điều này có thể làm giảm lợi nhuận.
Yêu cầu ký quỹ cao: Để thực hiện bán khống, nhà đầu tư cần ký quỹ và đảm bảo tỷ lệ duy trì ký quỹ để tránh bị thanh lý vị thế do biến động giá.
Biến động giá bất ngờ: Thị trường có thể biến động mạnh sau các sự kiện không dự báo trước, khiến vị thế bán khống đối mặt với nguy cơ thua lỗ nặng nề.
>>>> XEM THÊM: Quản trị rủi ro: Bí kíp sống còn giúp bạn thành công trên thị trường hàng hóa
Lưu ý khi giao dịch bán khống
Phân tích thị trường kỹ lưỡng: Cần thực hiện phân tích cơ bản và kỹ thuật để xác định xu hướng chính xác và thời điểm phù hợp để mở vị thế bán.
Quản lý rủi ro: Thiết lập mức cắt lỗ (stop-loss) để giới hạn thua lỗ khi giá đi ngược lại với dự đoán. Nhà đầu tư cũng nên đặt mức chốt lời (take-profit) để khóa lợi nhuận.
Hiểu rõ chi phí giao dịch: Xem xét các chi phí phát sinh từ bán khống như phí lãi suất ký quỹ, phí vay tài sản và phí duy trì vị thế để đảm bảo lợi nhuận vẫn cao hơn chi phí.
Tuân thủ tỷ lệ ký quỹ: Đảm bảo tỷ lệ ký quỹ đáp ứng yêu cầu của công ty môi giới để tránh bị thanh lý vị thế khi giá biến động lớn.
Lựa chọn công cụ phái sinh phù hợp: Trên thị trường hàng hóa, nhà đầu tư có thể chọn hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn để thực hiện bán khống, giúp tối ưu hóa vốn và giảm thiểu rủi ro từ biến động giá.
Cập nhật tin tức thường xuyên: Thị trường hàng hóa nhạy cảm với các tin tức kinh tế, chính trị và thiên tai. Theo dõi sát các thông tin có thể tác động đến giá cả hàng hóa để điều chỉnh vị thế kịp thời.
>>>> XEM THÊM: Phân tích kỹ thuật là gì? Hướng dẫn chi tiết cho nhà đầu tư
Kết luận
Nhìn chung, bán khống là một công cụ hữu ích giúp nhà đầu tư đa dạng hóa chiến lược, nhưng cần được sử dụng một cách cẩn trọng. Việc kết hợp các chiến lược phù hợp với quản lý rủi ro và chi phí sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận khi giao dịch bán khống.
>>>> XEM THÊM: Giao dịch hàng hóa là gì? Đặc điểm, rủi ro và cơ hội
Thông tin liên hệ:
Địa chỉ: Tầng 3, 04 Nguyễn Thái Bình, Phường 4, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chi nhánh Hà Nội: Tầng 2 Tòa nhà PCC1, Số 44 Triều Khúc, Phường Thanh Xuân Nam, Quận Thanh Xuân, Hà Nội.
Hotline: 1900.636.909
Website: https://hct.vn/
