Cơ chế hạn ngạch xuất khẩu: Bài toán giữa hiệu quả và công bằng

Theo chính sách hiện hành, Chính phủ Ấn Độ áp dụng quản lý tổng lượng và hạn ngạch đối với xuất khẩu đường. Trong niên vụ 2024/25 (tháng 10 – tháng 9), ngày 20/01/2025, Chính phủ công bố hạn ngạch xuất khẩu 1 triệu tấn, được phân bổ dựa trên sản lượng bình quân của các nhà máy trong các năm trước.

Tuy nhiên, Hiệp hội Giao dịch Đường Ấn Độ (AISTA) cho rằng cơ chế này tồn tại bất cập: hạn ngạch được phép chuyển nhượng. Một số nhà máy ở vị trí xa cảng hoặc không có ý định tham gia xuất khẩu đã bán lại hạn ngạch cho các nhà máy khác, dẫn đến:

  • Chưa tận dụng hết tổng hạn ngạch quốc gia.

  • Tăng chi phí giao dịch, làm giảm lợi nhuận toàn ngành.

Tính đến 08/08/2025, mới xuất khẩu được 644.000 tấn trong tổng số 1 triệu tấn được cấp phép, trong đó Somalia là thị trường nhập khẩu lớn nhất (126.000 tấn). Việc hạn ngạch chưa sử dụng hết khiến tồn kho nội địa cao hơn dự kiến, tạo áp lực giảm giá đường trong nước.

Khuyến nghị của AISTA: Chính phủ nên cấp hạn ngạch trực tiếp cho các nhà máy có ý chí và năng lực xuất khẩu, nhằm nâng cao hiệu quả, tận dụng tối đa tiềm năng xuất khẩu và cải thiện sức khỏe tài chính của ngành.

Thuế xuất khẩu ethanol: Tác động kép ngoài dự kiến

Từ ngày 15/01/2024, Chính phủ Ấn Độ áp dụng thuế xuất khẩu ethanol 50%, với mục tiêu tăng nguồn cung ethanol nội địa phục vụ chương trình pha trộn xăng EBP (Ethanol Blended Petrol).

Tuy nhiên, AISTA chỉ ra rằng:

  • Ethanol sản xuất từ C-molasses (mật rỉ cuối cùng) chỉ đóng góp dưới 2% vào chương trình EBP, do đó thuế cao không tạo ra tác động đáng kể đối với nguồn cung trong nước.

  • Chính sách này gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà máy không có cơ sở chưng cất ethanol, vốn phụ thuộc vào xuất khẩu mật rỉ để tạo giá trị và tăng doanh thu. Thuế cao làm giảm khả năng tiêu thụ mật rỉ, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và khả năng thanh toán tiền mía cho nông dân.

Việc chậm trả tiền mía gây thiệt hại lớn cho nông dân – nhóm yếu thế nhất trong chuỗi cung ứng.

Góc nhìn chính sách & tác động vĩ mô

AISTA kêu gọi Chính phủ Ấn Độ:

  • Với hạn ngạch xuất khẩu: Chuyển sang cơ chế phân bổ dựa trên năng lực thực tế và nhu cầu xuất khẩu.

  • Với chính sách ethanol: Đánh giá lại hiệu quả của thuế xuất khẩu; xem xét hỗ trợ các nhà máy không có thiết bị chưng cất; hoặc tìm giải pháp cân bằng tốt hơn giữa nhu cầu nội địa và mục tiêu xuất khẩu.

Là quốc gia sản xuất đường lớn thứ hai thế giới và tiêu thụ đường lớn nhất toàn cầu, bất kỳ điều chỉnh chính sách nào của Ấn Độ cũng tác động trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu nông dân trồng mía và hàng trăm nghìn lao động trong ngành.

Triển vọng: Việc tái cấu trúc chính sách xuất khẩu đường và ethanol sẽ là yếu tố then chốt trong việc cân bằng giữa ổn định giá nội địa, phát triển năng lượng sạch và đảm bảo sức khỏe tài chính cho toàn ngành.